Stres Beyninizi Nasıl Etkiler

Modern insanın en büyük sıkıntılarından biridir stres. Günlük konuşmalarımızda dilimizden düşmeyeni kalp krizinden kansere, hatta kısırlığa kadar hemen hemen tüm olumsuz olayların nedeni olarak görülen kavramdan bahsediyorum. Stres sadece modern hayatın getirdiği bir sorun mudur? Acaba strese girdiği için uyku düzeni bozulan mağara adamları var mıydı? Peki ya söz konusu hayvanlar olduğunda herhangi bir stresten bahsedebilir miyiz? Stres Beyninizi Nasıl Etkiler başlığı altında bu meseleyi ele alalım.

Başlayalım.

Stressiz bir insan olabilir mi?

Hans Selye’ye göre olamaz. Çünkü kendisine göre stressiz insan ölü, insan demektir. Peki bu “Hans Selye kim?” diye soranlara söyleyeyim. Kendisi “Stresin Babası” olarak anılmaktadır. Zira hem bu konuda çok çalışması vardır hem de 1950′ lilerde günlük dilde kullanılan sıradan bir kelime olan stresi, fizyolojik bir durumu tanımlamak amacıyla ilk kez tıp literatürüne sokmuştur. Peki stres dediğimiz şey tam olarak nedir? Gelin bunu bir örnekle açıklayalım.

Diyelim ki mağara adamımızın karşısına bir anda bir kaplan çıksın. Hemen beyinden böbrek üstü bezlerine uyarı gider. Çoğu kimsenin varlığından bile haberdar olmadığı bu bezler aslında oldukça önemli göreve sahiptir. Adrenalin, noradrenalin ve kortizol gibi önemli hormonlar salgılanmaktadır. Bunu vücudun alarm sistemi gibi düşünebilirsiniz ve bu hormonlar ile birlikte düğmeye basılmıştır. Adrenalin etkisiyle kalp hızlanır, kortizol ile hücrelerde depolanan glikoz kana verilir. İşte herhangi bir tehlike durumunda vücudumuzun oluşturduğu bu savaş yada sıvış durumuna “stres cevabı” denir.

Yani stres düşünüldüğü gibi baş belası bir durum değil, vücudumuzun doğal fizyolojik tepkilerinden birisidir ve çoğu zaman hayat kurtarıcıdır. Tehlikeden kurtulunca vücut normale döner. Ama modern insanın stres kaynağından kaçabilme ihtimali neredeyse yok. Böylece kısa vadede yararlı olan stres uzun süre maruz kalındığında önemli sorunların ortaya çıkmasına neden olur.Bağışıklık başta olmak üzere vücudumuzdaki birçok sisteme zarar verebilen uzun süreli stresin beynimiz üzerine de etkisi bulunmaktadır.

Kronik stres, korku merkezi olan amigdaladaki sinirsel bağlantı sayısını ve etkinlik seviyesini artırır. Bu da korku ve kaygı hallerinin oluşmasına zemin hazırlar. Yani kronik stres, beynimizde karar verme ve öğrenmeyi zorlaştırmakta, depresyon ve Alzheimer gibi rahatsızlıklara davetiye çıkarmaktadır.

Peki strese karşı ne yapılmalı?

Egzersiz yapmanın, meditasyonun ve doğada fazla vakit geçirmenin stresi azalttığına yönelik bir çok çalışma bulunmaktadır. Beslenme şekli ve bağırsakların, stres ve depresyon üzerine doğrudan etkili olduğunu göstermektedir.

Araştırmalar strese tepki verme şeklimizin stres türüne ve stresi kontrol edip edemeyeceğimize bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Unutmayın, en tehlikeli stres kontrol edemediğimiz strestir.

Örneğin yapılan bir çalışmada farelere şok verilmiş. Bir grup farenin bu şoktan kaçma şansı yokken diğer fareler metal bir çubuğa dokunarak şokun kesilmesini sağlamaktaydı. Yani bir nevi stresi kontrol edebilmekteydi. Çalışma sonunda stresi kontrol edemeyen farelerin bağışıklık sisteminin zarar gördüğü, stresi kontrol edebilen farelerin ise herhangi bir değişikliğe uğramadığı gözlenmiş. Sonuç olarak hayat karşınıza herhangi bir stres kaynağını çıkardığında stresin sizi kontrol etmesine asla izin vermeyin. Siz stresi kontrol edin.

Stres Beyninizi Nasıl Etkiler adlı yazımızın sonuna geldik. Bir sonraki yazıya kadar esenle kalın.